Een erfgoedgemeenschap is een groep mensen die zich verbonden voelt met een bepaald cultureel erfgoed en zich inzet om dat erfgoed te behouden, door te geven of verder te ontwikkelen.

Volgens het Verdrag van Faro gaat het hierbij niet alleen om tastbaar erfgoed zoals monumenten of kunstobjecten, maar ook om immaterieel erfgoed: tradities, verhalen, rituelen, kennis en gebruiken die voor een gemeenschap betekenisvol zijn.

In het kader van dit project zijn gesprekken gevoerd met sleutelfiguren uit drie postkoloniale migrantengroepen in Nederland: de Hindostaans-Surinaamse, Javaans-Surinaamse en Chinees-Indonesische gemeenschappen. Samen hebben we per groep twee erfgoedpraktijken geïdentificeerd die centraal staan in het project:

• Hindostaans-Surinaams erfgoed
  – Baithak Gana (volksmuziek)
  – Traditionele dansvormen zoals baithak gana ke naach, londa ke naach en ahirwa ke naach

• Javaans-Surinaams erfgoed
  – Gamelan (muziekensemble)
  – Bloemvlechtkunst Janur Kuning

• Chinees-Indonesisch erfgoed
  – Culinaire tradities
  – Herinneringscultuur (zoals familieverhalen en rituelen)

Erfgoed-gespreksessies
Na de selectie van deze erfgoederen zijn er in maart en april 2025 erfgoed-gespreksessies georganiseerd, waarin breder is gesproken met leden van de bijbehorende erfgoedgemeenschappen die zich actief inzetten voor deze erfgoedpraktijken. Tijdens deze bijeenkomsten werd kennis gedeeld over de oorsprong, betekenis, uitvoering en beleving van het erfgoed. Ook werden erfgoedlocaties, netwerken en emoties in kaart gebracht — niet vanuit een extern perspectief, maar op basis van de ervaringen van de gemeenschappen zelf.

Niet altijd georganiseerd — wel verbonden
In tegenstelling tot veel officieel erkend erfgoed in Nederland is er rondom deze erfgoedpraktijken niet altijd een formele organisatie of vereniging actief. Volgens het Verdrag van Faro is formele organisatie géén voorwaarde voor het bestaan van een erfgoedgemeenschap. Wat telt is de gedeelde verbondenheid en actieve betrokkenheid. Dit project erkent juist die vaak informele, maar diepgewortelde vormen van erfgoedzorg, want er zijn wel degelijk netwerken van betrokken personen — zoals muzikanten, koks, ritueelbegeleiders, bloemkunstenaars en familiearchivisten — die het erfgoed levend houden en doorgeven. Deze erfgoedgemeenschappen kwamen tot leven toen ze bij elkaar kwamen bij de erfgoed-gespreksessies (dus 6 in totaal).